عربی انگلیسی اسپانیولی اردو فرانسوی آلمانی ترکی روسی آذری
پیروزی انقلاب کبیر اسلامی در سال 1357 به رهبری حضرت امام خمینی (ره) و تداوم بیش از چهل‌ساله آن، امیدهای فراوانی را در دل مستضعفان و آزادی‌خواهان جهان پدید آورد. دانشگاه‌ها در پیروزی انقلاب اسلامی، استقرار و استمرار نظام اسلامی، دفاع مقدّس، سازندگی و جهاد علمی و فنّاوری به‌طور ویژه نقش‌آفرینی کرده‌اند.
پیشرفت مؤلّفه علم و فنّاوری با محوریت دانشگاه‌ها، در دستیابی ایران به قدرت و اقتدار ملّی و بین‌المللی تأثیر بسزایی داشته است. این روند روبه رشد انقلاب اسلامی، سبب تغییر هندسه قدرت در جهان شده و همچنان هم ادامه دارد؛ این موضوع، نقطه اصلی تقابل نظام سلطه با ایران نوظهور اسلامی است.
بااین‌حال و با توجّه به عقب‌ماندگی عمیق تاریخی در عرصه علم و فنّاوری، هنوز دانشگاه‌ها تا سطح انتظاری که حضرت امام (ره)، امام خامنه‌ای (حفظه‌الله)، شهدا و مردم تعریف نموده‌اند تا تمدّنی بر پایه اسلام در جهان حاکم شود، فاصله بسیار زیادی دارند.
حضرت امام خامنه‌ای مدظله‌العالی در دیدار با رؤسای دانشگاه‌ها نیز موضوع نقش‌آفرینی دانشگاه‌ها در دستیابی به تمدن نوین اسلامی را این‌گونه تبیین نمودند:
«هدف، ایجاد یک حاکمیت اسلامی است که بتواند جامعه را به جامعه موردنظر و آرمانی اسلام تبدیل بکند؛ ... جامعه‌ای که در آن، هم علم هست، هم پیشرفت هست، هم عزّت هست، هم عدالت هست، هم قدرت مقابله با امواج جهانی هست، هم ثروت هست؛ یک تصویر این‌جوری؛ ما به این می‌گوییم تمدّن نوین اسلامی، می‌خواهیم کشورمان به اینجا برسد. دانشگاه چه نقشی می‌تواند ایفا کند و چه‌کار باید بکند؟ اولاً نقش‌آفرینی دانشگاه لازم است، ثانیاً سؤال این است که: چه باید کرد؟ ما چه‌کار کنیم که بتوانیم به اینجا برسیم؟ ... شما به‌عنوان مدیران دانشگاه‌ها و مسئولان دستگاه آموزش عالی کشور روی این فکر کنید؛ مسئولیت دانشگاه را بر این اساس قرار بدهید، برنامه‌ها را بر این اساس بریزید که دانشگاه با این سوابقی که گفته شد، با این ریشه عمیق تاریخی که گفته شد، با این آزمون بزرگی که از خودش در انقلاب نشان داد، این دانشگاه چه نقشی می‌تواند ایفا کند برای ایجاد تمدّن نوین اسلامی و آن‌چنان جامعه‌ای و آن‌چنان ایرانی؟ روی این باید فکر کنید؛ یعنی همه کارها را بر این اساس باید قرار بدهید» (1394/08/20).
برای دستیابی به آرمان بلند ایجاد تمدن اسلامی، باید نقطه تصمیم را به‌درستی شناخت و مبتنی بر اندیشه‌های امامین انقلاب اسلامی، نقش دانشگاه را تعیین نموده و مسیر را براساس آن پیمود. همان‌گونه که در بیان و تبیین امام خمینی (ره) آمده است:
«دانشگاه مبدأ همه تحولات است. ... چه دانشگاه علوم قدیمه چه دانشگاه علوم جدیده، از دانشگاه سعادت یک ملت و در مقابل سعادت، شقاوت یک ملت سرچشمه می‌گیرد.» (1358/03/16 - صحیفة امام (ره)، ج 8، ص 61).
امام خامنه‌ای (حفظه الله) نیز می‌فرمایند:
«امروز دانشگاه باید احساس بکند که کشور در یک نقطه عطفی قرار گرفته است که با دو گونه حرکتِ دانشگاه، دو مسیر متباین و متعارض از این نقطة عطف به‌وجود خواهد آمد؛ ... امروز نقش و رسالت دانشگاه، یک نقش تعیین‌کننده ... براى آینده کشور است. ... امروز تصمیم دانشگاهیان و همت دانشگاهیان، مثل نقش سوزنبانی است که دو مسیر ریلی را به‌کلی از هم جدا می‌کند. شما الآن سوزنبانید» (1386/02/26).
شکل زیر، این دو مسیر ریلی متباین و متعارض را نشان می‌دهد.
مسیر حرکت دانشگاه‌های کشور با تبعیت از مکاتب مرسوم دانشگاهی (در بهترین حالت) در ریل پایین اتفاق خواهد افتاد و جامعه را با سرعت بیشتری به سمت سراب توسعه تمدن غربی خواهد برد؛ اما حرکت در ریل بالا مستلزم ریل‌گذاری جدید و تغییر جهت‌گیری‌ها بوده و دانشگاه به‌عنوان کارخانه انسان‌سازی، متکفل تربیت انسان و گروه‌های انسانی حکیم در منظومه امام - امت است.
عینیت‌یافتن تمدن نوین مبتنی بر اسلام ناب محمدی (صلی‌الله علیه و آله) و سند تحول‌آفرین قرآن کریم، با امامت امام معصوم (علیه‌السلام) (در عصر غیبت، رهبری حکیمانه ولایت مطلقه فقیه)، نیازمند سه رکن نظام‌های انقلابی، کارگزاران جهادی و امت بصیر است که در صورت تحقق، پیامد آن انسان‌سازی، سعادت جامعه بشری و رسیدن به قرب الهی خواهد بود.
ایفای این نقش‌ها، مستلزم تعالی معنوی و تحوّل علمی دانشگاه‌ها به‌عنوان مبدأ همه تحوّلات و نهاد پیشران در تحقّق بیانیة گام دوّم انقلاب اسلامی است. که نتیجة آن، ارائه مکتب دانشگاه تراز اسلامی (دانشگاه حکمت‌بنیان) با شعار «تزکیه، جهاد علمی و دانشگاه تمدّن‌ساز» است؛ «مکتب دانشگاهی تراز اسلامی» مبتنی بر منظومۀ فکری امامین انقلاب اسلامی مبدأ و مرکز ثقل همه تحولات دیگر است؛ چرا که خروجی‌های دانشگاه به‌عنوان انسان‌های تراز اسلامی در آینده نزدیک همان کارگزاران جهادی و دانش و فناوری‌های نوظهور و نافع بوده که مرجعیت و اقتدار علمی را به ارمغان خواهد آورد. انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی (ره) با آرمان حاکمیت اسلام بر جهان، نقطه شروع انقلاب جهانی حضرت حجت ارواحنافداه است. رهنمود معظم‌له به حوزویان و دانشگاهیان در بخشی از پیام پذیرش قطعنامۀ 598، «ذوب حوزه و دانشگاه» بود:
«فرهنگ دانشگاه‌ها و مراکز غیر حوزه‌ای به‌صورتی است که با تجربه و لمس واقعیت‌ها بیشتر عادت کرده تا فرهنگ نظری و فلسفی، باید با تلفیق این دو فرهنگ و کم کردن فاصله‌ها، حوزه و دانشگاه در هم ذوب شوند تا میدان برای گسترش و بسط معارف اسلام وسیع‌تر گردد».
امام خامنه‌ای (حفظه الله) در وصف این رهنمود حضرت امام (ره) فرمودند:
«امام بزرگوارمان این تعبیر و مفهوم را از قلب حکیم عارف و ملهم از ارشادات الهی صادر کردند».
متولّی تحقّق و بالندگی این منظومه، دانشگاه حکمت‌بنیان به‌عنوان قلب تمدن نوین اسلامی است.
| 
info[at]ihu.ac.ir
کد پستی: 1698715461